ΣΤΟ ΚΗΤΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Ο Λεβιάθαν του Ρώσου σκηνοθέτη Αντρέι Σβιάνγκιτσεφ είναι μία ταινία που σου σφίγγει τα σωθικά. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία της σκηνή. Ωμά ρεαλιστική, «βουτάει» με εξαιρετική μαεστρία στις μεταφυσικές αναφορές του βιβλικού μύθου, ορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα υπαρξιακά δράματα των ηρώων της σε συνδυασμό με το ακατανίκητο της εξουσίας.

Σε ένα περιβάλλον «ιδανικής αυτοχειρίας», ο πρωταγωνιστής θα βρεθεί στο έλεος της τυχοδιωκτικής μανίας ενός διαφθαρμένου δημάρχου, με την αλληλουχία των συγκρούσεων να εξοντώνει κάθε προσπάθεια ατομικής αντίστασης. Μέσα σε έναν γεωγραφικό ορίζοντα που «κλείνει» συνεχώς τα «περάσματα» και τις διεξόδους και με μία οικογενειακή συνύπαρξη διαρκώς αιωρούμενη και διασπασμένη, ο Κόλυα (ερμηνεία υψηλής υποκριτικής κλάσης από τον Αλεξέι  Σερεμπριάκοφ) θα απομονωθεί στη «λύτρωση» που του «προσφέρει» η ρώσικη βότκα, αρνούμενος να «εμπλακεί» στις παραλλαγές του ιωβικού μύθου και τις θεολογικές εκκλήσεις «σωτηρίας». Η πορεία προς τα έγκατα του «προπατορικού αμαρτήματος» ανοίγεται διάπλατα…

Το καλλιτεχνικό επίτευγμα του Σβιάνγκιτσεφ είναι πολλαπλά ενδιαφέρον. Έχοντας ως «πολιτική αναφορά» το μνημειώδες έργο του Άγγλου φιλοσόφου και διανοητή Τόμας Χομπς και κινούμενος με στοχαστικούς ρυθμούς επάνω στα κινηματογραφικά «χνάρια» του Ταρκόφκσι, θα προσαρμόσει τα φιλοσοφικά θεωρήματα του Χομπς στο «κοινωνικό κήτος» της πατρίδας του, με το πορτρέτο του Πούτιν να δεσπόζει ως το απόλυτο σύμβολο καθεστωτικής ισχύς και κυριαρχίας.

Η πνιγερή ατμόσφαιρα της ταινίας επιτείνεται και από τον κινηματογραφικό ρεαλισμό της. Απίθανες ερμηνείες (οι σκηνές των μεθυσμένων ηρώων δεσπόζουν μέσα στην υποκριτική τους τελειότητα), «γυμνά» πλάνα που ενισχύουν την παγωνιά που ελλοχεύει και καιροφυλακτεί, γκρίζες και μουντές αποχρώσεις που τις διασπά το κόκκινο της φωτιάς από έναν ερειπωμένο ναό που χρησιμοποιούν ως καταφύγιο οι περιθωριοποιημένοι νέοι της πόλης, ρυθμοί και διάλογοι που αποτυπώνουν απέριττα και στοχαστικά τις επιρροές από τη ρώσικη δραματουργία (ο Τολστόι θα «ζήλευε» τη σκηνή της σκοποβολής), η μουσική του Φίλιπ Γκλας που εκτοξεύει τις «σιωπές» σε πρωταγωνιστικά όρια…

Ο Λεβιάθαν είναι μία ταινία για «γερά στομάχια». Μία ταινία βαθιά αντιεξουσιαστική. Γι’ αυτό ίσως πολεμήθηκε σκληρά, τόσο από τη ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και από τη ρωσική κυβέρνηση (που διά μέσου του υπουργού Πολιτισμού έσπευσε να δηλώσει «μετανιωμένη» για τη συμμετοχή της στη χρηματοδότηση). Στοιχεία που μάλλον την καθιστούν ακόμη πιο σπουδαία και ελκυστική.