ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΦΕΤΕΡΙΣΜΟΣ

Σαφώς, η «λειτουργική παρουσία» του Ιμάμη στην Αγία Σοφία, έχει πολλές και ποικίλες αναγνώσεις. Πρωτόγνωρο (μα και ιστορικό) γεγονός, δεν μπορεί να ερμηνευτεί μόνο μέσα από «εθνικά αφηγήματα» και πολιτικές απλουστεύσεις. Άσχετα αν ΚΑΙ αυτά μπορεί να αποτελούν μέρος μιας ανάλυσης ή εκδοχής.

Κρίνοντας από την «εικόνα», εμένα προσωπικά δεν με ενόχλησε διόλου η προσευχή του ραμαζανιού μέσα στην Αγία Σοφία. Τουναντίον! Τη «βρήκα» εξόχως σεμνή και άκρως συμβατή με την οικουμενικότητα του Μνημείου. Κι αν θέλετε, απόλυτα ταιριαστή μ’ αυτήν καθ’ αυτήν την «ανοιχτωσιά» της Χριστιανοσύνης! Στοιχείο που φαίνεται να απουσιάζει από τον δημόσιο διάλογο, ή εντέχνως να αφαιρείται. Και θα πω και το άλλο: με «χαλάει» πολύ περισσότερο η «τουριστική επισκεψιμότητα» και το εισιτήριο εισόδου, από το να διαβαστούν εντός του μερικά αποσπάσματα από το Κοράνι. Κι ας μην ξεχνάμε και το άλλο (χωρίς αυτό να αποτελεί παράδειγμα αντιπερισπασμού και αντιπαράθεσης): ότι εμείς «φερθήκαμε» πολύ χειρότερα τους λατρευτικούς χώρους των μουσουλμάνων. Βοά το παράδειγμα του Χαμζά Μπέη Τζαμί στη Θεσσαλονίκη, που ως Αλκαζάρ, το… ξεσκίσαμε στα καράτε και τα πορνό!

Βέβαια, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι προθέσεις και τα κίνητρα του Ερντογκάν απέχουν από οποιαδήποτε πνευματική «ανησυχία». Κανείς δεν αρνιέται ότι ο ηγέτης (ή δικτάτορας;) της Τουρκίας, μέσω της ανάγνωσης του Κορανίου στον ναό-σύμβολο των Χριστιανών «σκηνοθετεί» την πολιτική του κυριαρχία. Κανείς δεν μπορεί να πλανηθεί από τον «θρησκευτικό ολοκληρωτισμό» που διαπερνά την πράξη του. Γιατί κανείς ενδεχομένως δεν αμφισβητεί πια την οριστική του ρήξη με την κοσμική κληρονομιά του Κεμάλ.

Αυτό λοιπόν που μετατρέπει την αγνότητα μίας «άλλης ανάγνωσης» σε σφετερισμό, αυτό που «αδυνατίζει» τη θεολογική ευρυχωρία και ανεκτικότητα, είναι η εμπλοκή της κρατικής εξουσίας. Είναι αυτό το «εθνικιστικό κιτς» που παράγει η εμπλοκή του Ερντογκάν με την ισλαμοποίηση της πολιτικής του.

Όμως, είναι τέτοια η «δυναμική» του Μνημείου, είναι τέτοια η ιστορική του αύρα και τόσο μεγάλο το «βάρος» της αισθητικής του, που «μικραίνει» στο ελάχιστο τις «βλέψεις» και τις «ιδιοτέλειες» οποιασδήποτε εξουσίας. Καμία «οικειοποίηση» δεν μπορεί να «ανταπεξέλθει» στην αίγλη και το μεγαλείο του. Και να είστε βέβαιοι: θα την «καταπιεί» εν τη γενέσει της!