ΟΤΑΝ... ΕΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥΣΕ Η ΔΕΞΙΑ

Στο υψηλού πολιτικού και ιστορικού ενδιαφέροντος XYZ Contagion των εκλεκτών φίλων (και συνοδοιπόρων) Κλέωνα και Βασιλικής Ιωαννίδη, «ανακάλυψα» αυτές τις ημέρες ένα σπουδαίο, συνταρακτικό και συνάμα ανατριχιαστικό ντοκουμέντο από την τελευταία περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Ένα μικρό φιλμ σε μορφή «επικαίρων», γυρισμένο το 1949 από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, στο οποίο «πρωταγωνιστούν» αιχμάλωτοι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού, κάπου κοντά στα σύνορα με την Αλβανία.

Το γιατί  είναι σπουδαίο και συνταρακτικό ένα τέτοιο φιλμ, δεν χρειάζεται νομίζω να το εξηγήσω. Κάθε «λεπτομέρεια» από τα χρόνια του Εμφυλίου είναι εξ ορισμού τεράστιο γεγονός. Πόσο μάλλον όταν τα ιστορικά γεγονότα «πιστοποιούνται» με ήχο και εικόνα, όπως συμβαίνει εδώ. Όσο για το «ανατριχιαστικό», αρκεί μόνο η περιγραφή των σκηνών από τον αφηγητή του φιλμ για να καταλάβει κανείς το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον που θεμελίωνε στο μετεμφυλιακό κράτος η «νικήτρια»* Δεξιά.

Στο «εικονογραφικό» μέρος του φιλμ, καταγράφεται μία φάλαγγα φορτηγών που κινείται σε ορεινό δρόμο στον Γράμμο, μεταφέροντας άνδρες και πυρομαχικά του Εθνικού Στρατού. Ο εικονολήπτης εστιάζει σε ομάδα αιχμάλωτων ανταρτών και ανταρτισσών που φρουρείται από στρατιώτες, ενώ οι αιχμάλωτοι ποζάρουν (προφανώς εξαναγκασμένοι) στο φακό. Μεσολαβούν σκηνές από το συσσίτιο (ως ένδειξη «περιποίησης» και «στοργής»), ενώ ανάμεσα στους αιχμαλώτους εμφανίζεται αιχμάλωτος Αλβανός συνεργάτης του Δημοκρατικού Στρατού να δίνει πληροφορίες σε αξιωματικούς του Εθνικού Στρατού.

Όσο για την «ανατριχίλα», αρκεί κανείς να ανατρέξει στο αφηγητικό μέρος του φιλμ για να διαπιστώσει του λόγου το αληθές. Μαζί και το «ιδεολογικό ήθος» που κυοφορούσαν οι μετεμφυλιακοί άνεμοι. Για όσους, λοιπόν, δεν έχουν τη δυνατότητα να «βιώσουν» την αυτούσια (και εμβατηριακή) περιγραφή, αντιγράφω αυτολεξεί τον λόγιο οίστρο των στιγμών.

Επί των απροσίτων κορυφών του Γράμμου, ετηρματίστειν δια δευτέραν φοράν η πολεμικήν μηνανήν των εξ Αλβανίας ορμηθέντων Σλαβοκομμουνιστών, και εταπεινώθειν και πάλιν οι σκοποί των... Ιδού και οι άνθρωποι που προξένησαν τόσες καταστροφές. Οι άνθρωποι που πρόδωσαν την πατρίδα τους και θέλησαν να την παραδώσουν εις τους προαιώνιους εχθρούς της. Μια ματιά στα πόδια τους (απεικονίζονται γυμνά) δείχνει το μέγεθος της οργανώσεως του δήθεν στρατούς. Και οι μορφές τους δείχνουν τον πολιτισμό τους... Η ελληνική όμως ευγένεια και μεγαλοψυχία εθαυματούργησε και εδώ. Συνεγκέντρωσε όλα αυτά τα άθλια πλάσματα, τα καθάρισε, τα παραχώρησε σκηνές και προσπαθεί να τα κάνει να συναισθανθούν είναι άνθρωποι... Συγκεντρωμένοι καθ’ ομάδας εις τον περίβολον του στρατοπέδου, περιμένουν με την σειρά των ο καθένας να λάβει το συσσίτιον του... Πλούσιο και υγιεινό το συσσίτιο τους, αποδεικνύει ότι οι όροι της διαβιώσεως τους είναι εκείνοι που ορίζει το ιπποτικό και ανθρωπιστικό ελληνικό πνεύμα... Εις ανθρώπινον υλικόν η συγκομιδήν της νίκης υπήρξε πλουσία. Συλληφθείσαι συμμορίτισσες και συμμορίται, ευχαριστημένοι κατά βάθος διότι εγλύτωσαν από τα δεινά του άνευ ελπίδος προδοτικού αγώνος τους, ποζάρουν προ του φακού.

Πού και να μην εθαυματουργούσε η ευγένεια και ο… ιπποτισμός!

*Για τα περί «νικητών» και «ηττημένων», σας παραπέμπω στο παλιό (και ανεκτίμητο) βιβλίο του Κώστα Ζουράρι, Γελάς Ελλάς Αποφράς.