Γλεντάω
και ‘φραίνομαι
να
σας δαγκώνω…
Κώστας
Βάρναλης
Η
Αληθινή Απολογία τού Σωκράτη
Η
μνήμη είναι λίγο θολή και συγκεχυμένη, αλλά κάτι καταφέρνει. Κρατάει ακόμη
αναμνήσεις και εικόνες. Μια στάλα φως. Μπορεί τρεμάμενο, αλλά που επιμένει να
σιγοκαίει. Σε πείσμα της λήθης. Γενάρης του ‘64 λοιπόν, στα γραφεία τής ΕΔΑ στην
Καβάλα. Η Νεολαία Λαμπράκη έχει καλεσμένο της τον Κώστα Βάρναλη. Η αίθουσα
μεγάλη και ο κόσμος πολύς. Ελάχιστα καταλαβαίνω. Αφήνομαι μόνο στις εντυπώσεις.
Ο ποιητής μας,
λένε κάποιοι και καμαρώνουν. Ένας νεαρός αναλαμβάνει τη «δημόσια γνωριμία».
Ονόματα, τίτλοι, ημερομηνίες, μία απαγγελία, ύστερα άλλη… Συγκρατώ το ευγενικό
του χαμόγελο. Και μετά τη μικρή του παλάμη να μου χαϊδεύει τα μαλλιά.
Τον
«ξαναβρήκα» μετά από κάμποσα χρόνια, ένα ζεστό βράδυ στα σοκάκια τού Θεολόγου.
Αγκαλιασμένοι νέοι να τραγουδούν τους Μοιραίους και την Μπαλάντα τού Αντρίκου. Ήταν χούντα.
Ο Γιάννης μόλις είχε γυρίσει από φαντάρος. Πρόλαβα να δω το δάκρυ του να κυλάει
μαζί με το αχ,
πόσο βάσανο μεγάλο, το βάσανο είναι της ζωής…
Οι φωνές τους με κυκλώνουν από τότε. Τόσο που να ξεχνάω και αυτόν ακόμη τον
Μπιθικώτση.
Στη
«μεταπολιτευτική δίνη», οι στίχοι τού Βάρναλη θα τιμηθούν με λίγες αλλά
θαυμαστές μελοποιήσεις. Από την εμβληματική ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη στην Μπαλάντα του Κυρ’
Μέντιου, του Λουκά Θάνου, μέχρι την χιπ–χοπ εκδοχή της Καμπάνας
από τους Active Memper. Ανάμεσά τους; Μία
ανεπανάληπτη Μαρία Δημητριάδη στη Μάνα του Χριστού τού Νίκου Μαμαγκάκη, το
νοσταλγικό Πέρασμα
των Χειμερινών Κολυμβητών, ο «επικός λυρισμός» του Οδηγητή από τον Χρήστο Λεοντή και
βέβαια η συγκλονιστική Μαρίζα Κωχ στον Τρελό, επικουρούμενη από τον Θανάση Γκαϊφύλλια…
Στα
χρόνια αυτά αγοράζω και τα πρώτα του βιβλία. Ο Θανάσης Κοσκινιώτης φροντίζει να
τα έχει σε περίοπτη θέση και να μου τα συστήνει με τη γλυκιά του θέρμη. Το Φως που Καίει,
Οργή Λαού, Σκλάβοι Πολιορκημένοι, Η Αληθινή Απολογία τού Σωκράτη, Φιλολογικά
Απομνημονεύματα… Τα διαβάζω αποσπασματικά. Πότε σε κάποιες εκπομπές
στο ραδιόφωνο, πότε γιατί κάτι ήθελα να «δέσω» με διάφορα κείμενα.
Μέχρι
που πριν από ενάμιση χρόνο, ψάχνοντας «γενικά κι αόριστα» στο YouTube (άλλως και «διαδικτυακό θησαυροφυλάκιο»),
«πέφτω» επάνω στις αξεπέραστες εκπομπές τού Ρένου Αποστολίδη (στο ΤΗΛΕ ΑΣΤΥ,
παρακαλώ!), ανάμεσα στις οποίες ήταν και αυτή για τον Κώστα Βάρναλη. Και «τρώω
κόλλημα»! Ο Αποστολίδης μιλάει με τα καλύτερα λόγια για το έργο του, διαβάζει
εξαιρετικά την Μαγδαληνή,
συνδέει τις φιλολογικές του αναφορές με την ιστορία… Αποτέλεσμα; Αρχίζω να ξανακατεβάζω
τα σκονισμένα βιβλία από τα ράφια και να πιάνω το νήμα από την αρχή. Τώρα πια,
άλλα τα «χάδια» και άλλοι οι θαυμασμοί…
Ρουφάω
τα Φιλολογικά Απομνημονεύματα
και παθιάζομαι με την Αληθινή Απολογία τού Σωκράτη! Έργο που λες και δεν
πέρασε από επάνω του, ούτε μια ημέρα από τότε που γράφτηκε. Από το 1931! Μέσα
στα ιδιώνυμα, τα στρατιωτικά κινήματα, τις αμέτρητες καταπατήσεις του
Συντάγματος και των ελευθεριών. Έργο εύρωστο και πυκνό. Λαϊκό και ταυτόχρονα
απαιτητικό. Η εξοικείωση μαζί του, διόλου εύκολη. Ακόμη και η «ιδιόμορφη» δημοτική
του έχει στιγμές που σε «παιδεύει». Που σε «ταλαιπωρεί». Αλλά τι Μεγάλο Έργο!
Τι Λαμπρό! Πόσο σύγχρονο και πόσο καθημερινό!
Αυτός
πιθανόν να είναι και ο κυριότερος λόγος που «σκίζει» η παράσταση του εκλεκτού
Ένκε Φεζοράλι με τον Σταμάτη Κραουνάκη στο ρόλο του Σωκράτη! Και που δυστυχώς
για εμάς, δε «βρήκε θέση» (μια γωνίτσα, έστω) στο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ
Φιλίππων. Ελλείψει αυτής, συνιστώ το ίδιο το κείμενο. Όχι τίποτε άλλο, αλλά
μπας και αρχίσει να καταρρέει σιγά–σιγά και το κολπάκι των… καλοκαιρινών
αναγνωσμάτων. Ξέρετε, αυτά που χαλαρώνουν τη Μνήμη…
